مقاله پیش رو به بررسی تفاوت سقف یوبوت و وافل با جزئیات فنی و تخصصی می‌پردازد. سقف‌های یوبوت و وافل هر دو از دسته سقف‌های بتنی هستند که در دسته‌بندی سقف‌های دال با باربری دوطرفه قرار می‌گیرند. به سقف یوبوت دال مجوف و به سقف وافل دال مشبک نیز گفته می‌شود. فراگیرشدن یک سیستم سازه‌ای به طور مقطعی، در برخی بازه‌های زمانی امری قابل درک است. در دهه 80 شمسی سیستم‌های سازه‌ای دال‌های مجوف (voided Slab) از جمله سقف یوبوت گسترش قابل ملاحظه‌ای یافت. از اواسط دهه 90 شمسی سیستم وافل با استقبال بیشتری مواجه گردید. بررسی تفاوت‌های این دو سیستم سازه‌ای می‌تواند برای سازندگان، محاسبین و ناظرین سودمند باشد.
سقف یوبوت چیست؟
یوبوت به قالب اصلی شکل‌دهنده‌ی این نوع از سقف گفته می‌شود. بعضی از این قالب‌ها محصولی پلیمری و با پایه پلی‌پروپیلن هستند. این قالب‌ها با هندسه مکعبی و به شکل توخالی ساخته می‌شوند. به نحوی که در هنگام بتن ریزی هوا در ناحیه توخالی آن محبوس می‌شود و فضای خالی در قسمتی از سقف که به بتن سازه‌ای نیاز ندارد ایجاد می‌گردد. احتمال نفوذ بتن به درون چنین قالب‌هایی وجود دارد و برای حل این مشکل امروزه از قالب‌های اصلاح‌شده استفاده می‌شود. در تصویر زیر نمونه‌ای از قالب‌های یوبوت نشان داده شده است.
به منظور اجرای سقف یوبوت ابتدا سطح زیرین سقف به کمک قالب‌های مسطح به شکل یکپارچه قالب‌بندی شده و میلگردهای لایه تحتانی بر روی قالب‌ها، با رعایت حداقل پوشش بتن قرار می‌گیرند. پس از آن قالب‌های یوبوت بر روی میلگردهای تحتانی، مطابق چیدمان نقشه‌های سازه قرار می‌گیرند. در نهایت لایه فوقانی میلگردها بر روی قالب‌های یوبوت قرار گرفته و سقف بتن ریزی می‌شود. سقف یوبوت نوعی از دال‌های مجوف دوپوش است.
منظور از سیستم‌های مجوف دوپوش آن نوع از سیستم‌های سقف سازه‌ای است که با حذف بتن اضافی از میان دال ضخیم به کاهش وزن سقف منجر می‌شوند. حذف بتن اضافی به کمک قراردادن پرکننده‌ها یا قالب‌هایی با شکل و ابعاد مختلف امکان‌پذیر است. عموما قالب‌هایی که هندسه مکعبی دارند به عنوان سقف‌های یوبوت شناخته می‌شوند. اختراع سیستم‌های مجوف را به Jorgen Breuning معمار دانمارکی در دهه 90 میلادی نسبت داده‌اند.
بر اساس شکل و مصالح سازنده پرکننده‌های سقف‌ها نام‌های تجاری مختلفی برای این گونه از سیستم‌ها عنوان شده است. از جمله آن‌ها می‌توان به این عناوین اشاره کرد:
- کوبیاکس
- یوبوت
- بابل دک
شکل زیر به صورت شماتیک سقف‌های مجوف را به تصویر کشیده است.
هر سه
تفاوت سقف یوبوت و وافل چیست؟
مقطع سازه‌ای سیستم یوبوت به صورت I شکل بال‌پهن است اما مقطع وافل به صورت T شکل است. به منظور بررسی عملکرد سقف تحت اثر بار ثقل، تغییر شکل یافته‌ی یک سازه با دال متعارف در تصویر زیر آمده است. در واقع ار بخواهیم از تفاوت سقف یوبوت و وافل بگوییم ین تفاوت دردر عمده نواحی سقف در بارهای ثقلی لنگر مثبت حاکم است. به جز نواحی محدود نزدیک تکیه‌گاه‌ها که لنگر منفی حاکم است. از این نظر می‌توان گفت در یک دال متعارف باربر ثقلی، عمدتا بتن زیر تار خنثی تحت کشش است.
سیستم معرفی‌شده قبلا در کشورمان مورد استفاده قرار گرفته‌اند. وجه مشترک هر سه این سیستم‌ها همان فرم دوپوش بودن آن‌ها است. یعنی هم در بالای پرکننده‌ها و هم در زیر آن‌ها بتن سازه‌ای مسلح امتداد یافته است و بتن میانی که کاربرد سازه‌ای ندارد به کمک پرکننده‌ها حذف شده است. ازطرفی از آن‌جا که در دال‌های دوطرفه عموماً مشکلی در تامین برش مورد نیاز توسط مقطع وجود ندارد با حذف بتن غیرسازه‌ای در میانه‌ی مقطع به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای، بار مرده سقف کاهش می‌یابد. مهم‌ترین نتیجه‌ی این کاهش بار، بهینه‌سازی سازه خواهد بود. بر اساس تجربه، می‌توان گفت سیستم یوبوت از بین این سه رده سقف مجوف سابقه بیشتری در ساخت‌و‌ساز کشور داشته است.
